| « مدیریت پر زحمت | افزایش عفت زن » |
نوشتاري از حضرت آيةالله علامه سيدمرتضي عسکري(ره)
“صـلوات” در اسناد اهل‌سنت
فضيلت صلوات بر پيامبر و آل او(ص) 1 . در كنزالعمال از حسن از پيامبرخدا روايت كند كه فرمود: أكثروا الصّلاة علىّ، فإن صلاتكم علىَّ مغفرة لذنوبكم؛ صلوات بر من را بسيار كنيد؛ زيرا، صلوات شما بر من مايه آمرزش گناهانتان است.1 2 . نيز، از ابودرداء از رسول‌خدا(ص) است كه فرمود: من صلى علىّ حين يُصبح عشراً و حين يُمسى عشراً أدركته شفاعتى؛ كسى كه در هر صبح و شام ده بار بر …
فضيلت صلوات بر پيامبر و آل او(ص)
1 . در كنزالعمال از حسن از پيامبرخدا روايت كند كه فرمود: أكثروا الصّلاة علىّ، فإن صلاتكم علىَّ مغفرة لذنوبكم؛ صلوات بر من را بسيار كنيد؛ زيرا، صلوات شما بر من مايه آمرزش گناهانتان است.1
2 . نيز، از ابودرداء از رسول‌خدا(ص) است كه فرمود: من صلى علىّ حين يُصبح عشراً و حين يُمسى عشراً أدركته شفاعتى؛ كسى كه در هر صبح و شام ده بار بر من صلوات فرستد، شفاعت من او را فرا گيرد.2
3 . از سهل بن‌سعد آورده است: قَدِمَ رسول‌اللّه (صلى‌الله‌عليه‌وآله) فإذا بأبى‌طلحة، فقام إليه فتلقّاه فقال: بأبى أنت و أمى يا رسول‌اللّه إنى لأرى السُّرور فى وجهك، قال(ص): “أتانى جبرئيل آنفاً فقال: يا محمد! من صلى عليك مرّةً كتب‌الله بها عشر حسنات و محى عنه عشر سيّئات و رفع له بها عشر درجات”؛ رسول‌خدا(ص) وارد شد كه ابوطلحه به سوى او شتافت و از او استقبال كرد و گفت: “پدر و مادرم فدايت اى رسول‌خدا! چهره شما را مسرور مى‌بينم.” فرمود: “جبرئيل به تازگى نزد من آمد و گفت: اى محمد! هركس يك‌بار بر تو صلوات فرستد، خداوند، ده حسنه پاداشش داده، ده سيئه و بدى را از او زدوده و ده درجه بالايش مى‌برد.”3
4 . در صحيح مسلم، سنن ترمذى، سنن نسائى، مسند احمد و غير آن، از ابوهريره آمده است4 كه: رسول‌خدا(ص) فرمود: من صلى علىّ واحداً صلى‌الله عليه عشراً؛ هركس يك صلوات بر من فرستد، خداوند ده‌بار بر او صلوات فرستد.5
5. در كنزالعمال از عمار ياسر از رسول‌خدا(ص) روايت كند كه فرمود: إن‌الله أعطى ملكاً من‌الملائكة أسماع‌الخلق، فهو قائمٌ على قبرى إلى يوم‌القيامة لا يصلّى علىّ احدٌ صلاةً إلا سمّاه باسمه و اسم أبيه و قال: يا محمد صلّى عليك فلان بن فلان. و قد ضَمِنَ لى ربّى- تبارك و تعالى- أنه أردّ عليه بكلّ صلاةٍ عشراً؛
خداوند فرشته‌اى از فرشتگان را به اندازه همه مردم شنوايى داده و او تا روز قيامت بر قبر من ايستاده است. هيچ‌كس بر من صلواتى نمى‌فرستد مگر آن‌كه او را به نام و نام پدر معرفى كرده و گويد: اى محمد! فلانى پسر فلان بر تو صلوات فرستاد. پروردگار والاى من ضمانت كرده كه هر صلواتش را ده‌بار به او باز گردانم.6
6. در سنن ابوداود و ترمذى و نسائى و مسند احمد و مستدرك از فضالة بن‌عبيد آورده‌اند كه گفت7: سمع رسول‌الله(ص) رجلاً يدعو فى‌الصَّلاة و لم يذكرالله عزّوجلّ و لم‌يُصلّ على‌النّبى فقال رسول‌الله(ص): “عجّل هذا” ثم دعاه و قال له و لغيرهِ: إذا صلّى احدكم فليَبدأ بتحميدِالله والثّناءِ عليه ثم ليُصَلِّ على‌النّبى(ص) ثم ليدع بعد ما شاء؛ رسول‌خدا(ص) شنيدند مردى در نماز دعا مى‌كند، ولى نه خدا را ياد كرد و نه صلوات بر پيامبرخدا(ص) فرستاد. رسول‌اللّه(ص) فرمودند: “او شتاب كرد.” سپس وى را فرا خواندند و به او و ديگران فرمودند: “هرگاه يكى از شما نماز خواند، ابتدا حمد و ثناى الهى كند، سپس بر پيامبرخدا صلوات فرستد، پس از آن هرچه خواست، از خدا بخواهد.”8
7. از سعد ساعدى از رسول‌خدا(ص) آورده‌اند كه فرمود: لاصلاة لمن لايصلّى على‌النّبى(ص)؛ نماز كسى كه بر پيامبر(ص) صلوات نفرستد، نماز نيست.9
8. از جابر از رسول‌خدا(ص) روايت كرده‌اند كه فرمود: من ذُكرت عنده فلم‌يصلّ علىّ فقد شقى؛ كسى كه نام من نزد او برده شود و بر من صلوات نفرستد يقيناً ستم كرده است.10
9. از امام حسين‌بن على از رسول‌خدا(ص) روايت كرده‌اند كه فرمود: من ذُكرت عنده فخطئ‌الصّلاة على خطئ طريق الجنّة؛ كسى كه نام من نزد او برده شود و صلوات بر مرا نديده انگارد، راه بهشت را نديده انگاشته است.11
10. در مسند احمد و سنن ترمذى و غير آن، از حسين‌بن على از رسول‌خدا(ص) روايت كرده‌اند كه فرمود: البخيل من ذُكرتُ عنده فلم‌يصلّ علىّ؛ بخيل كسى است كه نام من نزد او برده شود و بر من صلوات نفرستد.12
چگونه بر پيامبر(ص) صلوات بفرستيم؟
1 . در كنزالعمال از امام على‌بن ابى‌طالب(ع) روايت كند كه فرمود: قالوا يا رسول‌الله! و كيف نصلى عليك؟ قال: قولوا: أللّهم صل على محمد و آل محمد كما صلّيت على إبراهيم و آل إبراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ، و بارك على محمد و آل محمد كما باركت على إبراهيم و على آل إبراهيم إنك حميدٌ مجيدٌ؛ (اصحاب) گفتند: اى رسول‌خدا! چگونه بر شما صلوات فرستيم؟ فرمود: “بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم صلوات فرستادى، راستى را كه تو ستوده و والائى. و بر محمد و آل محمد فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم فزونى دادى، راستى را كه تو پسنديده و عظمائى.13
2. در صحيح مسلم، سنن ابوداود، ترمذى، نسائى، موطأ مالك، مسند احمد و سنن دارمى، از ابومسعود انصارى روايت كنند كه گفت: رسول‌خدا(ص) آمد و با ما در مجلس سعدبن عباده نشست. بشيربن سعد -ابونعمان‌بن بشير- به او گفت: اى رسول‌خدا! خداوند ما را فرمان داده تا بر شما صلوات فرستيم، چگونه بر شما صلوات فرستيم؟ راوى گويد: رسول‌خدا(ص) (به گونه‌اى) ساكت شد كه ما آرزو كرديم اى كاش او چنين سؤالى نكرده بود. سپس فرمود: “بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست، همان‌گونه كه بر ابراهيم صلوات فرستادى، و بر محمد و آل محمد فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم در جهانيان فزونى دادى. راستى را كه تو ستوده و والائى. سلام نيز همان‌گونه است كه دانستيد.”14
3. در صحيح بخارى، سنن نسائى و ابن‌ماجه و مسند احمد از ابوسعيد خدرى روايت كنند كه گفت: قلت: يا رسول‌الله! هذا السّلام عليك قد عرفناه فكيف الصّلاة؟ قال: قولوا: أللّهم صل على محمد عبدك و رسولك كما صلّيت على إبراهيم، و بارك على محمد و آل محمد كما باركت على إبراهيم؛ گفتم اى رسول‌خدا! اين سلام بر شما بود، آن‌را دانستيم، صلوات (بر شما) چگونه است؟ فرمود: بگوئيد: خداوندا بر محمد بنده و رسول خودت صلوات فرست، همان‌گونه كه بر ابراهيم صلوات فرستادى و بر محمد و آل محمد بركت و فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم بركت و فزونى دادى.15
4. در تفسير طبرى و سيوطى از ابن‌عباس آورده‌اند: فقلنا أو قالوا: يا رسول‌الله! قد علمنا السّلام عليك فكيف الصّلاة عليك؟ فقال: “أللّهم صل على محمد و آل محمد كما صلّيت على إبراهيم و آل ابراهيم إنك حميدٌ مجيدٌ، و بارك على محمدٍ و على آل محمدٍ كما باركت على إبراهيم و آل ابراهيم إنك حميدٌ مجيدٌ؛ پس گفتيم-يا گفتند-: اى رسول‌خدا! سلام بر شما را دانستيم، صلوات بر شما چگونه است؟ فرمود: “خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم صلوات فرستادى، همانا تو ستوده و والائى، و بر محمد و آل محمد بركت و فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم بركت و فزونى دادى، راستى را كه تو پسنديده و والائى.”16
5. در سنن نسائى از زيدبن خارجه از رسول‌خدا(ص) روايت كند كه فرمود: صلّوا علىّ و اجتهدوا فى‌الدّعاء و قولوا: أللّهم صلِّ على محمدٍ و على آل محمدٍ و بارك على محمدٍ و آل محمدٍ كما باركتَ على إبراهيم و على آلِ إبراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ؛ بر من صلوات فرستيد و در دعا بكوشيد و بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست، و بر محمد و آل محمد فزونى بخش. همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم فزونى دادى. راستى را كه تو ستوده و والائى.17
6. در سنن نسائى و مسند احمد از ابوطلحه روايت كنند كه گفت: قلنا: يا رسول‌الله! كيف الصّلاة عليك؟ قال: قولوا: أللّهم صل على محمد و آل محمد كما صلّيت على إبراهيم و آل ابراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ، و بارك على محمد و آل محمد كما باركت على إبراهيم و آل ابراهيم إنَّك حميدٌ مجيدٌ؛ گفتيم: اى رسول‌خدا! صلوات بر شما چگونه است؟ فرمود: “بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم صلوات فرستادى، راستى را كه تو ستوده و والائى و بر محمد و آل محمد بركت و فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم بركت و فزونى دادى، راستى را كه تو پسنديده و عظمائى.”
در روايت ديگرى چنين است: مردى نزد رسول‌خدا(ص) آمد و گفت: اى رسول‌خدا! چگونه بر شما صلوات فرستيم؟ فرمود: بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست. همان‌گونه كه بر ابراهيم صلوات فرستادى، راستى را كه تو ستوده و والائى و بر محمد و آل محمد بركت و فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم بركت و فزونى دادى، راستى را كه تو پسنديده و عظمائى.18
7. در كنزالعمال از طلحه روايت كنند كه گفت: قلنا: يا رسول‌الله! قد علمنا كيف السّلام عليك، فكيف الصَّلاة عليك؟ قال: قولوا: أللّهم صل على محمد و على آل محمد و بارك على محمد و آل محمد كما صلّيت و باركت على إبراهيم و على آل ابراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ؛ گفتيم: اى رسول‌خدا! چگونگى سلام بر شما را دانستيم، صلوات بر شما چگونه است؟ فرمود: “بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست و بر محمد و آل محمد بركت و فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم و بر آل ابراهيم صلوات فرستادى و بركت و فزونى بخشيدى، راستى را كه تو ستوده و والائى.”19
8. در صحيح بخارى و مسلم، سنن ابوداود و دارمى و نسائى و ترمذى و ابن‌ماجه، مسند احمد، تفسير طبرى و سيوطى از كعب‌ابن عجزه روايت كنند كه گفت: كنت جالساً عندالنّبى(ص) إذ جاء رجل فقال: قد علمنا كيف نسلّم عليك يا رسول‌الله فكيف نصلّى عليك؟ قال: قولوا: أللّهم صل على محمد و على آل محمد كما صلّيت على إبراهيم و على آل ابراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ، و بارك على محمد و على آل محمد كما باركت على إبراهيم و على آل ابراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ؛ نزد پيامبرخدا(ص) نشسته بودم كه مردى آمد و گفت: اى رسول‌خدا! ما چگونه سلام كردن بر شما را دانستيم، چگونه بر شما صلوات فرستيم؟ فرمود: بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم صلوات فرستادى، راستى را كه تو پسنديده و والائى.
خداوندا بر محمد و آل محمد بركت و فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم بركت و فزونى دادى، راستى را كه تو ستوده و عظمائى.20
9. در مسند احمد و درالمنثور سيوطى از برده‌خزاعى از رسول‌خدا(ص) روايت كنند كه فرمود: قولوا: أللّهم اجعل صلواتك و رحمتك و بركاتك على محمد و على آل محمد كما جعلتها على إبراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ؛ بگوئيد: خداوندا صلوات و رحمت و بركاتت را بر محمد و آل محمد ارزانى بخش، همان‌گونه كه آن‌ها را بر ابراهيم ارزانى داشتى، راستى را كه تو ستوده و والائى.21
10. در كنزالعمال از محمدبن عبداللّه بن زيد از رسول‌خدا(ص) روايت كند كه فرمود: قولوا: أللّهم صل على محمد و على آل محمد كما صلّيت على إبراهيم و بارك على محمد و على آل محمد كما باركت على إبراهيم فى العالمين إنّك حميدٌ مجيدٌ، والسّلام كما علمتم؛ بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست، همان‌گونه كه بر ابراهيم صلوات فرستادى، و بر محمد و آل محمد بركت و فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم در جهانيان بركت و فزونى دادى، راستى را كه تو ستوده و والائى. سلام نيز همان‌گونه است كه دانستيد.22
11. طبرى و سيوطى از ابراهيم در ذيل آيه شريفه: “إن الله و ملائكته…” آورده‌اند كه: قالوا يا رسول‌الله! هذا السّلام قد عرفناه، فكيف‌الصّلاة عليك؟ فقال: قولوا: أللّهم صل على محمد عبدك و رسولك و أهل‌بيته كما صلّيت على إبراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ؛ گفتند: اى رسول‌خدا! اين سلام را دانستيم، صلوات بر شما چگونه است؟ فرمود: “بگوئيد: خداوندا بر محمد بنده و رسولت و اهل بيت او صلوات فرست، همان‌گونه كه بر ابراهيم صلوات فرستادى، راستى را كه تو ستوده و والائى.23
12. در كنزالعمال از عايشه روايت كند كه گفت: قال اصحاب النبى(ص): يا رسول‌الله أمِرنا أن نكثر الصّلاة عليك فى اللّيلةالغراء و اليوم‌الأزهر و أحبّ ما صلّينا عليك كما تُحبّ، قال: “قولوا: أللّهم صل على محمد و على آل محمد كما صلّيت على إبراهيم و آل إبراهيم، وارحم محمداً و آل محمد كما رحمة إبراهيم و آل إبراهيم، و بارك على محمد و آل محمد كما باركت على إبراهيم و آل إبراهيم إنّك حميدٌ مجيدٌ، و أما السّلام فقد عرفتم كيف هو؛ صحابه پيامبر گفتند: اى رسول‌خدا! فرموده شديم تا در شب تار و روز روشن، صلوات بر شما را بسيار كنيم. (چه زيباست كه) محبوب‌ترين صلوات ما بر شما به گونه‌اى باشد كه دوست مى‌داريد. فرمود: بگوئيد: خداوندا بر محمد و آل محمد صلوات فرست، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم صلوات فرستادى، و محمد و آل محمد را ببخشاى، همان‌گونه كه ابراهيم و آل ابراهيم را بخشودى، و بر محمد و آل محمد بركت و فزونى بخش، همان‌گونه كه بر ابراهيم و آل ابراهيم بركت و فزونى دادى، راستى را كه تو ستوده و والائى. اما كيفيت سلام را كه خود دانستيد.24
پي‌نوشت‌ها:
1 . كنزالعمال
/ 1 / 436 . 2 . همان، ص439 .
3 . همان/ 1 / 436 ، 447 و ج 2 / 179 . كنزالعمال/ 1 / 440 ، 449 و ج 2 / 181 . كنزالعمال/ 1 / 438 ، 448 - 449 ؛ سنن نسائى/ 3 /50 ؛ كتاب الصلاة، باب فضل صلوات بر پيامبر(ص)؛ فرائدالسمطين/ 1 /24 ؛ تاريخ بغداد/ 8 /281 .
4 . عبارت از صحيح مسلم است.
5 . صحيح مسلم/ 1 /306 ؛ كتاب‌الصلاة، باب صلوات بر پيامبر؛ سنن ترمذى/2 /270 . سنن‌نسائى/3 /50 . مسندطياسى/ 1 / 283 ، حديث 2122 ؛ رياض‌الصالحين/ 381 ؛ اسباب‌التنزيل واحدى/ 250 ؛ درّالمنثور سيوطى/ 5 /218 ؛ تفسيرقرطبى/ 14 /294 .
6 . كنزالعمال/ 1 / 448 - 450 .
7 . عبارت از ابوداود است.
8 . سنن ابوداود/2 /77 ، حديث 1480 ؛ سنن ترمذى، كتاب دعا/ 13 /21 . مسند احمد/6 /18 ؛ سنن نسائى/3 /44 ؛ مستدرك حاكم/1/268 ؛ رياض‌الصالحين نبوى، ص382 .
9 . سنن ابن‌ماجه/1 /140 ، 400 . 10 . همان.
11. كنزالعمال/1 /438 از طبرانى. همانند اين حديث را از ابن‌عباس نيز در/1 /438 مى‌بينيد. و نيز در تفسير درالمنثور/5 /218 ؛ ابن‌ماجه، ص294 .
12. مسند احمد/1 /201 ؛ سنن ترمذى، كتاب دعا/13 /62 - 63 ؛ كنزالعمال/1 /437 ، از حسن كه ظاهراً اشتباه است. زيرا مؤلف خود گفته است: اين حديث را از احمد و ترمذى و نسائى و ابن‌حبان روايت كرده‌اند. لذا بايد از حسين(ع) باشد. همانند اين حديث را از عوف‌بن مالك و حسن و جابر و ابوهريره و قتاده نيز، در كنزالعمال/1 /436 - 438 و 453 مى‌يابيد. و نيز در تفسير الدرالمنثور/ 5 /218 ؛ و رياض‌الصالحين، ص 382 .
13. تفسير درالمنثور/5 /217 ؛ كنزالعمال/2 /176.
14. صحيح مسلم، كتاب الصلاة/1/305، حديث 67 ؛ سنن دارمى/1 /310 ؛ سنن ابوداود/1 /258 ، حديث 980 ؛ سنن‌نسائى/3 /45 - 47 ؛ سنن ترمذى، كتاب تفسير، تفسير سوره احزاب/2 /95 ؛ موطأ مالك/1 /165 - 166 ؛ مسند احمد/5 /274 و ج 4 / 118 ؛ كنزالعمال/2 /182 ؛ تفسير قرطبى/4 /233 ؛ تفسير درالمنثور/5 /216 - 217 ؛ تفسير ابن‌كثير/3 /508 ؛ تفسير خازن/3 /477 ؛ مستدرك‌الصحيحين/1/268 ؛ سنن بيهقى/2/378 .
15. صحيح بخارى، كتاب تفسير، تفسير سوره احزاب/3 /119 و كتاب دعوات/4 /72 ؛ سنن نسائى/3 /49 ؛ سنن ابن‌ماجه/1 /292 ، حديث 902 ؛ مسند احمد/3 /47 ؛ تفسير درالمنثور/5 /217.
16.. تفسير طبرى، تفسير سوره احزاب/22 /31 ؛ تفسير درالمنثور/5 /216 .
17. سنن نسائى، كتاب سهو/3 /49 .
18. همان، ص48 ؛ مسند احمد/1 /162.
19. كنزالعمال/2 /176 ؛ تفسير درالمنثور/5 /216 .
20. صحيح بخارى، كتاب بدءالخلق/2 /159 - 160 و كتاب تفسير، تفسير سوره احزاب/3 /119 و كتاب الدعوات،4 /72 ؛ صحيح مسلم، كتاب صلاة/1/305 ، حديث 66 ؛ سنن ابوداود/1 /257 ، حديث 976 ؛ سنن دارمى/1 /309 ؛ سنن نسائى/3 /47 - 48 ؛ سنن ترمذى/2 /268 ؛ سنن ابن‌ماجه، حديث 904 . مسند احمد/4 /241 - 244 ؛ تفسير طبرى/22 /31 ؛ تفسير قرطبى/14 /334 ؛ تفسير درالمنثور/5 /215 - 216 ؛ كنزالعمال/2 /180 ؛ تفسير ابن‌كثير/3 /507 .
21 . مسند احمد/5 /353 ؛ تفسير درّالمنثور/5 /218 ؛ كنزالعمال/1 /442 .
22. كنزالعمال/1 /442 .
23 . تفسير طبرى/2 /32 ؛ تفسير درالمنثور/5 /216 .
24 . كنزالعمال/2 /182 و ج 1 /43 .
منبع: مجموعه آثار علامه عسکري(ره)/4.
موضوعات: حدیث
فرم در حال بارگذاری ...
