?    عقل از ابعاد مهم وجود انسان است که اگر شکوفا شود، توان آن را دارد که خوب را از بد و خیر را از شر تشخیص دهد و صاحبش را به سعادت و خوشبختی برساند.

انبیا الهی همه برای تربیت عقلانی آمدند و در این مسیر حرکت کردند و تا آنجا که توانستند به وظیفشان عمل نمودند؛ والدین نیز باید این بخش از تربیت را در درجه اول قرار دهند و بدان توجه نمایند.
?    امیرالمومنین علیه السلام:

?    خداوند پیامبران خود را پی در پی اعزام کرد تا توانمندی های پنهان عقل ها را آشکار سازند.

?    نهج البلاغه، خطبه اول
?    در هنگام تولد، مغز نوزاد هنوز تکامل نیافته است؛ سلول های عصبی اجزای تشکیل دهنده ی مغز هستند؛ اطلاعات عصبی از طریق اتصال بین این سلول ها، به اندام ها و دستگاه های مختلف بدن انتقال می یابد.

در بدو تولد، این اتصالات عصبی هنوز به اندازه ی کافی گسترش پیدا نکرده اند؛ ولی اندک اندک دوران رشد سلول های عصبی آغاز می شود و ارتباط آنها بیش از پیش افزایش می یابد.

ارتباط بین سلول‌های عصبی معمولا از هنگام تولد تا سه سالگی انجام میگیرد؛ در حدود سه سالگی، مغز کودک دو برابر مغز یک انسان بزرگسال دارای اتصالات عصبی است؛ این پدیده بیانگر این نکته است که بدن نوزاد از نظر بیولوژیک برای آموختن برنامه ریزی شده است.
?    اتصالات عصبی در روند یادگیری تاثیر بسیار مهمی دارند؛ عدم تحریک و یا تشویق مناسب از رشد اتصالات سلولی می کاهد یا آنها را به کلی از بین می برد؛ این نکته در مورد حواس پنج گانه و حرکات بدنی نیز صدق می کند.

 به همین علت، نخستین روابط عاطفی کودک، تاثیر حیاتی بر رشد مغز او دارد.

?    برای تقویت و استحکام اتصالات عصبی مراکز کنترل احساسات در مغز، باید خواسته های نوزاد را به خوبی تشخیص داده و نیازهای او به طور سریع و صحیح پاسخ داده شود؛ همچنین یک ارتباط قوی و اطمینان بخش با کودک، مانع اضطراب روزانه ی او می شود؛ بعنوان مثال:

هنگامی که نوزاد گریه میکند و می خواهد با مادر ارتباط برقرار کند، اگر به موقع و با توجه به خواسته هایش به او پاسخ داده شود، به بهبودی توانایی او در زمینه ی برقراری ارتباط با دیگران کمک شده است.

?    باید به نوزاد کمک کرد تا جهان اطراف خود را بشناسد؛ با وجود این، نباید در این باره زیاده روی کرد و او را تحت فشار قرار داد.

انتظارات بیش از اندازه، کودک را خسته و عصبی می کند؛ باید به وی فرصت داد تا کشفیاتش در ذهنش نقش ببندد.

پس هدف این نیست که از کودک نابغه ای بسازیم که با همسالانش متفاوت باشد. کوشش ما فقط این است که برای کمک به رشد مطلوب، دنیایش را بشناسیم و توانایی هایش را درک کنیم.

?    شیوه های تقویت هوش نوزاد؛ ۳_۶ ماهه، ۶_۹ ماهه، ۹_۱۲ ماهه، بئاتریس میلتر، ترجمه: طاهره ماسوله

?    عقل کامل

 حضرت محمد صلی الله علیه و آله:

?    به زنان باردار خود، کندر دهید؛ چرا که کودک، اگر در شکم مادر با کندر، تغذیه شود، دلش استوار و عقلش افزون می شود.

?    الکافی، ج۱۱، ص ۳۷۹.

ghandab@

?شیرخوار در سن نه تا دوازده ماهگی می تواند تفاوت های جزئی میان رنگ ها و شکل ها را با هم مقایسه کند.

_ برخی مطالعات نشان داده اند که او نمی تواند رنگ های نزدیک به هم را به خوبی تشخیص دهد؛ مثلا بین رنگ قرمز و نارنجی تفاوتی نمی بیند. اما در عین حال، رنگ های متضاد را به خوبی از هم تشخیص می دهد.

_ کودک در این سن می تواند مفهوم کلمات را درک کند، نام خودش را بشناسد و نسبت به آن عکس العمل نشان دهد.

_ کودک نه تا دوازده ماهه کم کم برای حرف زدن تمرین می کند. 

?    در سن نه تا دوازده ماهگی، دنیای نوزاد، دنیای حرکت و جنب و جوش است. او دائما در حال جابه جا شدن و حرکت از جایی به جای دیگر است.

دست و پا زدن شیرخوار و تلاش دائمی برای تغییر جا، او را با دنیایی جدید آشنا می سازد. کودک درک می کند که این دنیا دارای اشیای گوناگون و ویژگی های خاص هر یک از آنهاست.

 در این میان، شیرخوار بیش از هر چیز دیگر، می تواند با اعضای بدن خودش آشنا شود و ارتباط هر یک از آنها با یکدیگر را درک کند.

?    کودک با شناختی که از اشیا پیدا کرده است، می داند که اشیا تغییر شکل نمی دهند؛ نوزاد منطق ثابت بودن اشیا را بر اساس تجربه درک می کند.

کودک در سن نه تا دوازده ماهگی نه تنها رابطه ی بین اشیا و پدیده ها را درک می کند، بلکه فاصله ها و رابطه ی فضایی بین اشیا را نیز می شناسد. مفهوم دور یا نزدیک برای نوزاد قابل درک است و انجام دادن تمرین هایی در این باره، این توانایی او را تقویت می کند.

?    شیوه های تقویت هوش نوزاد؛ ۳_۶ ماهه، ۶_۹ ماهه، ۹_۱۲ ماهه، بئاتریس میلتر، ترجمه: طاهره ماسوله

ghandab@

?  کودک با غذاهای غنی شده از آهن تغذیه شود.

_ به کودک میان وعده های سالم و مغذی داده شود و به جای میان وعده های مضری همچون پفک و چیپس و انواع نوشابه ها، از آب میوه های طبیعی استفاده شود.

_ به کودک از نظر تغذیه و خواب کاملا توجه شود تا اطمینان حاصل شود مشکلی ندارد؛ زیرا خوابیدن حداقل ده ساعت در شبانه روز برای کودک یک تا دو ساله الزامی است و باید او در ساعات اولیه شب به خواب رود.

_ به ذائقه ی کودک توجه شود. استفاده از طعم دهنده های گیاهی می تواند اشتهای کودک را برانگیزد.

?    شیوه های تقویت هوش نوزاد؛ ۳_۶ ماهه، ۶_۹ ماهه، ۹_۱۲ ماهه، بئاتریس میلتر، ترجمه: طاهره ماسوله

ghandab@

?    در سنین ۴ تا ۷ ماهگی، ارتباطاتی در مغز کودک شما شکل می گیرد که در رفتار او منعکس می شود؛ مثل وابستگی به شما یا کسانی که مرتبا از او نگهدار میکنند، گریه کردن در زمانی که شما اتاق را ترک می کنید یا هنگام برخورد با افراد غریبه و….

در این زمان او به دنیای اطرافش بیشتر علاقه مند شده است و بهتر می تواند احساساتش را ابراز کند و در حال پیشرفت توانایی هایی مثل گرفتن، غلتیدن و نشستن نیز هست.

 سعی کنید فعالیت هایی که در ادامه  بیان می شود را بدون تحریک بیش از حد کودک برای قدرت بخشیدن به ارتباطات در حال رشد مغز او انجام دهید.

?    _ محیطی را فراهم کنید که در عین ایمن بودن، حس کنجکاوی کودک را تحریک کند تا در آن به گردش و پرسه زدن و اکتشاف بپردازد.

? کودک را تشویق کنید تا اسباب بازی ها را بگیرد. عروسک های نرم را به دستش بدهید تا هماهنگی بین دست ها و چشمانش تقویت شود و مهارتهای حرکتی ظریف او تکامل پیدا کند.

?هر روز ساعاتی را روی زمین بنشینید و با کودک بازی کنید.

?مراکز مراقبت از کودک باید ایمن، آموزش دهنده و پاسخ گو باشد. پرستار کودک را مرتبا ملاقات کنید و در مورد مراقبت صحیح از کودک نظراتتان را به اشتراک بگذارید. 

 (به هیچ عنوان توصیه به سپردن کودک به مرکز و یا پرستار نمی کند و این نکته فقط جهت والدینی است که مجبور به این کار هستند. )

?    _ تماس فیزیکی گرم و مداومی با کودک داشته باشید مثل بغل کردن، تماش پوستی و بدنی تا کودک احساس امنیت داشته باشد.

_ به خلق و خوی او توجه داشته باشید و وقتی ناراحت یا خوشحال است پاسخ مناسب به او بدهید.

_ کودک را از شرایط استرس زا ( فیزیکی یا روانی ) دور نگه دارید.

_ کودک خود را با کودکان و والدین دیگر آشنا کنید. این زمان خاصی برای کودک است. نسبت به علائمی که نشان دهنده علاقه او برای ملاقات افراد است حساس باشید.

_ نوعی برنامه ریزی کنید که کودک خواب طولانی در شب داشته باشد.

_ مطمئن شوید پرستار یا افرادی که از کودک مراقبت می کنند رابطه گرم و محبت آمیز با او داشته باشند.

?    مراقبت از کودک از تولد تا ۵ سالگی، رامین ایرانپور و دیگران، ص ۱۶۳.

?    _ نوزاد با شیر مادر تغذیه شود.

_ مادر در دوران شیردهی منابع غنی از آهن، مانند گوشت، سبزیجات، تخم مرغ و میوه های تازه مصرف کند.

_ مادر در زمان شیردهی، خوردن غذاهای حاوی ویتامین B12 مانند نان، غذاهای دریایی را در برنامه غذایی خود قرار دهد.

_ اندام کودک ماساژ داده شود. مطالعات نشان می دهد که ماساژ روزانه ی اندام کودکان، رشد مغزی آنان را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. با وجود این، باید مراقب بود که این کار با ملایمت بسیاری انجام شود.

?    یکی از محرک های مهم در ماه اول پس از تولد، حرف زدن با نوزاد و گوش دادن به اوست؛ نوزاد از این مکالمه چیزهای زیادی می آموزد که مهمترین آنها وزن و قافیه، بازگو کردن کلمات، تکرار و ارتباط دوجانبه است.

این نکته، یکی از عوامل مهم پرورش شیرخوار است و در روابط اجتماعی، به کودک اعتماد به نفس و احساس توانایی می دهد.

حس شنوایی کودک را باید تحریک کرد؛ هر چه در مواقع هوشیاری بیشتر با او صحبت شود، سریع تر حرف زدن را فرا میگیرد.

?    وقتی کودک حمام می کند، بسیار هوشیار و حساس می شود. او از این لحظات لذت می برد؛ زیرا در محیطی مایع ( درست مانند دوران جنینی ) بدون آنکه چاذبه ی زمین را حس کند، احساس آرامش می کند.این زمان فرصت مناسبی برای حرف زدن با اوست.

?    شیرخوار سه تا شش ماهه، شکل های متنوع و رنگارنگ را دوست دارد و سیر تکاملی تصاویر پی در پی را درک میکند.او در این سن می تواند بین انواع شکل های گوناگون، تفاوت قائل شود و علاوه بر اینکه وجود اشیای آشکار و پیدا را درک کند، می تواند موارد پنهان و ناآشکار را نیز درک کند و وجود چیزهایی را که در مقابل چشم او نیست باور کند.

اگر اسباب بازی مورد علاقه اش را از او پنهان کنیم، می تواند بفهمد که هنوز وجود دارد. انجام دادن تمرینات و آموزش هایی دراین باره، این توانایی او را تقویت می کند. کودک سه تا شش ماهه شکل ها را به خوبی درک میکند و میتواند بفهمد که مثلث ها یک دسته اند و مربع ها دسته ی دیگر.

در نتیجه اگر در میان مثلث های گوناگون، تصویری از لوزی به نوزاد نشان داده شود، فورا حساسیت ببشتری نشان می دهد و به آن دقت می کند.

?    شیوه های تقویت هوش نوزاد؛ ۳_۶ ماهه، ۶_۹ ماهه، ۹_۱۲ ماهه، بئاتریس میلتر، ترجمه: طاهره ماسوله

ghandab@

?    _ می توان با کودک به طور مستقیم و رو در رو صحبت کرد.

_ معنای لغات را می توان با اشاره کردن ارتباط داد؛ به طور مثال، هنگامی که نام چیزی بیان می شود، به آن اشاره کرده یا کودک در مقابل آن نگه داشته شود.

_ کودک از شش ماهگی به بعد صاحب هر صدا را می شناسد و می تواند بفهمد هر صدا از چه چیز یا چه کس به گوش می رسد. او می تواند هجی ها را تلفظ کند.

?    _ به کودک اجازه ی آزادی حرکت داده شود؛ به طوری که وی بتواند همواره کنجکاوی غریزی خود را به کار برد.

_ با پرهیز از آموزش اجباری، فرصتی برای شکوفایی خلاقیت کودک فراهم شود.

_کودک بر حسب کنجکاوی به هر چیزی دست می زند و آن را به دهان خود نزدیک می کند. بنابراین نباید با تندی و پرخاش به حس کنجکاوی او لطمه زد.

_ هنگام خستگی کودک، آموزش را قطع کنید.

_ با پرسش و پاسخ، تشخیص و فرق گذاری بین اشیا به کودک آموزش داده شود.

?    _ شیرخوار از شش ماهگی به بعد، می تواند تفاوت رنگ ها را تشخیص دهد، همچنین می تواند مشابهت ها و تفاوت های شکل ها یا تصاویر گوناگون را درک کندو آنها را با هم مقایسه کند.




_ کودک قبل از هر چیز با چهره ی افراد خانواده اش آشنا می شود و بین شکل ها و تصاویری که به او نشان داده می شود، به شکل هایی که شباهت بیشتری به چهره ی آدم ها دارد، علاقه نشان دهد.




_ شیرخوار شش تا ۹ ماهه، می تواند شکل های شبیه به هم را تشخیص دهد و تعداد آنها را نیز بشناسد. البته او هنوز با مفهوم شمارش آشنا نیست؛ اما کم یا زیاد بودن شکل های مشابه را درک می کند.




_ کودک، در این سن، شکل هایی را که از چند دایره چسبیده به هم تشکیل شده اند، می پسندد و با دقت به تصاویر دایره ای پیچیده نگاه می کند.




?    شیوه های تقویت هوش نوزاد؛ ۳_۶ ماهه، ۶_۹ ماهه، ۹_۱۲ ماهه، بئاتریس میلتر، ترجمه: طاهره ماسوله

ghandab@